นมผง เป็นตัวเลือกการให้นมสำหรับคุณแม่และลูกน้อยในบางกรณีที่จำเป็น เช่น คุณแม่มีภาวะเจ็บป่วยหรือต้องรับประทานยาที่อาจไม่ปลอดภัยต่อทารก ทารกมีน้ำหนักต่ำกว่าเกณฑ์มากจนให้นมแม่โดยตรงไม่ได้ นมแม่มีไม่เพียงพอหรือไม่มีเลย เป็นต้น

แม้จะทราบกันดีว่านมแม่เป็นสุดยอดสารอาหารที่ดีที่สุดสำหรับลูกน้อย แต่หากคุณแม่ท่านใดประสบปัญหาดังกล่าวก็อาจจำเป็นต้องพึ่งพานมผงแทน ซึ่งไม่ใช่เรื่องผิดแต่อย่างใด สิ่งสำคัญคือเลือกนมผงอย่างไรให้เหมาะสมและปลอดภัยต่อลูกน้อย เพื่อการเจริญเติบโตที่สมบูรณ์และแข็งแรง

รูปแบบและประเภทของนมผง

คุณแม่ที่ตัดสินใจเลือกนมผงแทนนมแม่ควรทราบความแตกต่างของนมผงแต่ละประเภทอย่างชัดเจนเสียก่อน เพราะนมผงในท้องตลาดมีหลายรูปแบบและหลายสูตรให้เลือกซื้อ ซึ่งแพทย์ผู้เชี่ยวชาญในด้านนี้แนะนำว่าการเลือกนมผงควรพิจารณาจากความต้องการพื้นฐานของคุณแม่หรือเด็ก และงบประมาณของแต่ละครอบครัวเป็นหลัก

นมสำหรับทารกที่จำหน่ายโดยทั่วไปแบ่งออกเป็น 3 รูปแบบ ได้แก่

– ชนิดผง เป็นนมชนิดผงละเอียดบรรจุมาในกระป๋อง หาซื้อได้ง่ายและมีราคาไม่สูงมาก ใช้ชงกับน้ำและเขย่าให้ละลายเข้ากันดีก่อนให้ทารกดื่ม แต่หากชงไม่ถูกสุขลักษณะอาจทำให้เกิดอาการท้องเสียตามมาได้
– ชนิดละลายน้ำเข้มข้น เป็นนมในรูปแบบของเหลวและชงง่ายกว่านมชนิดผง เพียงแค่เติมน้ำเล็กน้อยก็พร้อมให้ทารกดื่มได้เลย
– ชนิดพร้อมดื่ม เป็นนมที่ให้ทารกดื่มได้ทันทีโดยไม่ต้องผสมน้ำเหมือนรูปแบบอื่น และมักไม่ทำให้เกิดอาการแพ้ แต่มีราคาค่อนข้างสูง

ข้อดีและข้อจำกัดของการใช้นมผง

คุณแม่บางรายอาจมีเหตุผลด้านการแพทย์หรือความจำเป็นบางประการที่ทำให้ไม่อาจให้นมแม่แก่ทารกได้ อย่างไรก็ตาม คุณพ่อคุณแม่ควรพิจารณาข้อดีและข้อกำจัดของนมผง รวมถึงคุณประโยชน์ของนมแม่และนมผงต่อการเสริมสร้างพัฒนาการของทารกเพื่อการตัดสินใจที่ส่งผลดีที่สุดต่อลูกน้อย

ข้อดี

– ความสะดวกในการให้นม พ่อแม่หรือผู้ดูแลคนอื่น ๆ ล้วนป้อนนมแทนแม่ได้เมื่อเด็กหิว และยังเป็นการแบ่งหน้าที่ในการเลี้ยงลูกร่วมกันกับคุณพ่อ ซึ่งจะช่วยสร้างสายสัมพันธ์ในครอบครัวให้แน่นแฟ้นมากขึ้น
– มีความยืดหยุ่น คุณแม่ที่มีความจำเป็นทางหน้าที่การงานหรือไม่อาจให้นมลูกในช่วงนั้น ๆ อาจลดความกังวลลงไปได้ เพราะนมผงนั้นชงเวลาใดก็ได้ตามต้องการ ตราบใดที่ผู้ทำหน้าที่ดูแลเจ้าตัวน้อยทราบวิธีการชงนมที่ถูกต้อง
– ความถี่และระยะเวลาให้นมน้อยลง นมผงมีส่วนประกอบและสารอาหารที่ย่อยได้ช้ากว่านมแม่ จึงทำให้มีความถี่และระยะของการให้นมน้อยกว่าเด็กที่ดื่มนมแม่
– คุณแม่ไม่ต้องกังวลเรื่องการรับประทานอาหารของตนเอง อย่างที่ทราบกันดีว่าสารอาหารที่คุณแม่ได้รับจากการรับประทานอาหารอาจไหลผ่านน้ำนมไปสู่ทารกได้ ผู้ที่จำเป็นต้องให้นมลูกด้วยนมผงจึงอาจลดความกังวลในเรื่องนี้และมีอิสระในการรับประทานอาหารมากขึ้น

ข้อจำกัด

– ขาดภูมิต้านทานโรค นอกจากสารอาหารที่จำเป็นสำหรับการเจริญเติบโตของทารก น้ำนมแม่ยังมีภูมิต้านทานที่ช่วยป้องกันการติดเชื้อและการเกิดโรคต่าง ๆ ซึ่งสารนี้เพิ่มลงไปในนมผงไม่ได้
– ความหลากหลายของสารอาหาร แม้ว่านมผงมีหลายสูตรและมีการเติมสารอาหารที่จำเป็นต่อการเจริญเติบโตของทารก แต่ยังไม่มีสูตรใดที่ทดแทนได้เหมือนนมแม่ทุกประการ เพราะนมแม่อุดมไปด้วยสารอาหารหลากหลายชนิดและมีความซับซ้อน จึงตอบสนองต่อความต้องการของทารกได้ดี
– ต้องวางแผนล่วงหน้า นมแม่มีปริมาณไม่จำกัด ให้ได้เรื่อย ๆ และมีอุณภูมิคงที่ แต่นมผงนั้นต้องวางแผนและซื้อเตรียมไว้ล่วงหน้าให้พอดีกับปริมาณที่ต้องการ ต้องซื้ออุปกรณ์ต่าง ๆ เพิ่มเติมสำหรับการให้นม และเรียนรู้วิธีชงนมอย่างถูกต้อง
– ทารกเสี่ยงมีอาการท้องผูกและมีแก๊สในท้อง ทารกที่ดื่มนมผงมักมีอาการท้องผูก แน่นท้อง และมีแก๊สในท้องมากกว่าทารกที่ดื่มนมแม่

สำหรับคุณแม่ที่มีข้อจำกัดจนทำให้การให้นมแม่แก่ทารกเป็นเรื่องยากนั้น การให้นมผงแก่เด็กก็ไม่ใช่เรื่องผิดแต่อย่างใด แต่ควรเตรียมความพร้อมและทำความเข้าใจ เพื่อให้ลูกน้อยมีสุขภาพที่แข็งแรงและเติบโตตามวัยได้อย่างสมบูรณ์